Fietsreizen, ik heb een groep vrienden die het tijdens hun studententijd al deden. Mij sprak het absoluut niet aan. Het idee alleen al van dagenlang af te zien met veel te veel bagage op de fiets terwijl stinkende autos je voorbijzoeven deed mij spontaan krampen krijgen in mijn kuiten en naar adem snakken. En toch ben ik er aan begonnen. Toegegeven mijn vrouw, mijn klimaatobsessie en de elektrische fiets zaten er voor iets tussen. Maar we doen het nu al twee jaar voor het gros van onze vakanties en uitstapjes met het gezin en ik heb er nog geen moment spijt van gehad!
"De reis is het doel. De eindbestemming is bijzaak." Een mega cliché, maar echt wel van toepassing in dit geval. In tegenstelling tot autoreizen ga je bij fietsreizen heel TRAAG. Het voordeel is uiteraard dat je tijd hebt om rond te kijken en de omgeving te absorberen. Elke kilometer is uniek, elk plekje is eentje waar je nog niet geweest bent en al je inspanningen leiden tot een duidelijk resultaat: een leuke picknickplek, een leuk hotelletje of een mooie kampeerplaats.
Kinderen en fietsreizen, gaat dat samen? Zeker! Met kinderen ben je sowieso verplicht van trager te reizen. Toegegeven, je moet je avontuurlijke ambities wat bijschaven en wat vaker pauzeren en kortere tochten maken. Degelijke regenkledij en een goede planning mogen ook niet mankeren, want improviseren is moeilijk met jonge kindjes. Onze eerste fietsreis maakten we in de lente toen Florian 4 en Nora 1 jaar oud was. Ze zaten gezellig in de fietskar terwijl we van de mooie lentezon profiteerden en af en toe een sneeuwbuitje trotseerden. Campings waren nog niet open dus fietsten we van hotelletje naar hotelletje, van Fribourg, door de Bernese vooralpen naar Thun, om uiteindelijk na 5 dagen te eindigen in Bern. Na een uurtje met de trein waren we terug thuis in Lausanne.
In de zomer trokken we erop uit met twee compacte tweepersoonstentjes in de Jura en fietsten we van camping naar camping. Een fantastische belevenis voor jonge kinderen.
Maar ook met iets oudere kinderen kan je nog steeds prima op fietsvakantie. Nu ze te oud zijn om in de fietskar te passen gebruiken we een "follow-me" tandemkoppeling om Florian zijn fiets aan die van mij te hangen.
Nora die zit ondertussen gezellig achterop bij mama. De bagage geraken we kwijt in vier grote waterdichte fietstassen, samen goed voor 70l op elke fiets. Deze zomer plannen we er twee fietszakken vooraan bij te hangen of eerder een kleine bagage remorque te trekken om ook het kampeergerief mee te nemen. Oplossingen genoeg! Om die fietstassen samen met een fietsstoeltje op de fiets te krijgen moet je best wel een bagagedrager verlengstuk kopen voor je fiets. Dit kost niet veel en komt heel handig van pas.
En met de elektrische fiets krijg je dat allemaal wel vooruitgetrokken. Het enige nadeel is dat je de fietsroute moet aanpassen aan de reikwijdte van de batterij. Maar ook hier bestaan er al meer en meer oplossingen voor. Zo hebben ze in Zwitserland al een heel netwerk aan laadpalen waar je je fiets kan opladen tijdens een picknickpauze.
Om onze fietstrip te beginnen en terug te keren nemen we meestal ook de trein, zodat we ons meteen bevinden op een plek die we nog niet kennen. Toegegeven, met de fiets op de trein reizen is niet altijd makkelijk en soms best wel stresserend. Vooral de interregiotreinen hebben vaak smalle deuren, een hoge opstap en plaats voor slechts twee tot vier fietsen per wagon. En in sommige treinen moet je zelfs op voorhand een plaatsje voor je fiets reserveren.
Maar de moderne dubbeldektreinen en stoptreinen zijn hier veel beter op voorzien met ruime deuren en een lage instap waar je gewoon kan binnenrijden.
Ook internationaal treinreizen met de fiets is mogelijk, maar er is weinig keuze en het is vaak behoorlijk duur alhoewel er ook uitzonderingen zijn. In Frankrijk bijvoorbeeld kan je je fiets meenemen op de TGV op het TGV InOui netwerk, de low-cost TGV maatschappij van SNCF. We hebben het zelf nog niet geprobeerd, maar overwegen het zeker. En als je je fiets niet fysiek mee kan nemen met jou op de trein, dan bieden ze een bagagelevering aan. Lijkt me best wel handig eens je weet hoe het allemaal werkt. To be continued...
"Al die moeite om ecologisch te reizen, maar hoeveel CO2 spaar je nu eigelijk uit door met de fiets en de trein ipv de auto op reis te gaan?" Om die vraag te beantwoorden moeten we uiteraard niet enkel kijken naar het directe energieverbruik per kilometer voor een (elektrische) fiets, maar ook naar de energie die nodig is om de fiets te produceren en te onderhouden gedurende zijn hele levenscyclus. Met andere woorden, we moeten een zogenaamde levenscyclusanalyse doen op de fiets. Uit dat soort analyses blijkt dat de gemiddelde elektrische fiets en gewone fiets ongeveer ~20g CO2e /km aan broeikasgassen uitstoten doorheen hun leven. Hoe kan het nu dat een elektrische fiets maar evenveel uitstoot als een gewone fiets? Wel, de mens is eigelijk een heel onefficiënte biologische machine. Ga maar eens na hoeveel sneller je met een fiets gaat ipv te stappen voor dezelfde inspanning. Met een elektrische fiets heb je hetzelfde fenomeen: de grotere energiekost van de productie van de batterij en elektrische motor wordt grotendeels gecompenseerd door het feit dat die batterij en motor de opgenomen energie veel efficienter omzetten in mechanische arbeid dan het menselijk lichaam. Het spreekt dan ook voor zich dat mensen met een carnivoor dieet een grotere CO2e uitstoot per km zullen hebben, te voet of met de fiets, dan mensen met een plantaardig dieet, zoals ik al uit de doeken deed in mijn artikel over "Sober maar gelukkig"
een gereden kilometer met een conventionele auto stoot ongeveer 10 à 15 keer meer broeikasgassen uit dan met de fiets.
Als je zo een levenscyclusanalyse toepast op een gemiddelde conventionele auto met verbrandingsmotor kom je ongeveer aan ~200 à ~300g CO2e /km, dus een gereden kilometer met een conventionele auto stoot ongeveer 10 à 15 keer meer broeikasgassen uit dan met de fiets. Bovendien ga je met de auto ook veel sneller, dus ben je geneigd om grotere afstanden af te leggen dan met de fiets, waardoor je totale uitstoot - los van de efficiëntie van je transportmiddel, voor een gemiddelde reis nog eens een stuk hoger ligt. "Ja maar wacht eens even, een elektrische auto is toch veel properder?!" Inderdaad, een elektrische wagen, verkocht in 2020, stoot gemiddeld ongeveer ~70 à 100g CO2e/km uit, dus op zijn minst twee à drie keer properder dan een conventionele wagen, maar nog steeds ongeveer ~5 keer vervuilender per gereden kilometer dan een elektrische fiets. De exacte cijfers hangen natuurlijk af van de grootte en het gewicht van de wagen in kwestie, de CO2e-intensiteit van de elektriciteitsmix waarmee de wagen wordt opgeladen, de bezettingsgraad van de wagen en het rijgedrag / het soort traject. Een kleine, lichte wagen, opgeladen met zonnepanelen op het dak van je huis en met volle bezetting en een rustig rijgedrag en traject zal uiteraard veel minder per km uitstoten dan een zware, elektrische SUV, opgeladen met elektriciteit afkomstig van een elektriciteitsnet dat op steenkool draait en bestuurd door een stoere chauffeur die zijn geslachtsorgaan verward met zijn wagen. You get my point... "Ja maar, als alle processen en de energie waarmee de wagen geproduceerd wordt afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen, dan is er toch geen CO2e uitstoot meer per km en dan maakt het toch niet uit hoe zuinig die wagen rijdt?" Een interessante theoretische bedenking, inderdaad. De realiteit is helaas niet zo eenvoudig, maar dat is voer voor een ander artikel. To be continued...
Als we ons bovengenoemde tripje als voorbeeld nemen waar we 5 dagen fietsten aan ongeveer 50km/dag dan komen we aan 250km in totaal en dus in vergelijking met een conventionele wagen levert dit een besparing op van: 250km*(300 -2*20)gCO2e/km = ~65kgCO2e. Voor het terugkeren gebruikten we de trein en legden ongeveer 100km af en dus in vergelijking met een conventionele wagen levert dit een besparing op van: 100km*(300-3*20)gCO2e/km = ~24kgCO2e
In totaal hebben we dus ongeveer een kleine ~100kg CO2e uitgespaard voor ons gezin met dit reisje.
dit is meteen ook een illustratie dat we ons niet enkel efficiënter moeten verplaatsen maar vooral ook MINDER VER.
Ter herinnering, zoals ik al vermeldde in mijn artikel over "sober maar gelukkig"stoot de gemiddelde Belg ongeveer 15000kg CO2e uit per jaar en moeten we dit tegen het jaar 2050 verminderen tot ongeveer ~2000kg per jaar als we een kans willen maken om katastrofale klimaatverandering te vermijden. Van deze 15000kg vertegenwoordigt transport ongeveer 15 à 20%, dus ongeveer 2250 à 3000kg. Met andere woorden, door al onze reiskilometers met de fiets te vervangen blijft de impact vrij beperkt. En dit is meteen ook een illustratie dat we ons niet enkel efficiënter moeten verplaatsen maar vooral ook MINDER VER. Soberder leven dus wat betreft de afstand van onze verplaatsingen. Nogmaals ter illustratie: een vluchtje aller-retour van Brussel naar New York stoot ongeveer ~2000kg CO2e per passagier uit. Dat is ongeveer ~170g CO2e per km, dus best wel efficiënt als we het vergelijken met een conventionele auto. Het is dus niet enkel de efficiëntie, maar ook het aantal kilometers die hier het probleem vormen. Te veel is te veel!
Ter conclusie, met de fiets reizen is leuk, het is bovendien ook goed voor je gezondheid en goed voor je CO2e voetafdruk, zowel omwille van de efficiëntie als transportmiddel alsook door het feit dat je veel minder kilometers aflegt en dus kleiner en lokaler reist dan met de auto of het vliegtuig. Als je toch grotere afstanden wil afleggen kan je het best de trein gebruiken of een combinatie van fiets en trein. Voor kleine afstanden binnen een stad bijvoorbeeld kan je uiteraard het best de fiets gebruiken of gewoon te voet gaan. Tenzij je veel vlees eet, dan kan je jezelf het beste beperken tot fietsen ;-).
Appendix
Veronderstellingen bij rekenvoorbeeldje:
voor de auto rondde ik het verbruik af naar boven, aangezien voor die cijfers met een gemiddelde bezettingsgraad van de auto van 1,6 gerekend wordt, terwijl wij er in deze vergelijking met 2 volwassenen en 2 kinderen zouden inzitten. Voor de fiets reken ik slechts met 2 keer 20g/km, aangezien we maar twee fietsen hebben en de kinderen amper 10 à 15kg wegen. Ik gebruikte ook een conventionele wagen, aangezien wijzelf nog geen elektrische wagen hebben. Voor de trein rekende ik dan weer met drie volwassenen aangezien de twee kinderen en twee fietsen samen tellen voor 1 extra volwassene.